Siedziba: Gardzienice
Rok założenia: 1977
Sala: Trzy sale kompleksu pałacowo-parkowego w Gardzienicach: sala teatralna w Dużej Oficynie, Spichlerz, Szopa; pomieszczenia Pałacu
Największa impreza: Festiwal Teatrów Błądzących
Dane kontaktowe: ul. Grodzka 5 A; 20-112 Lublin,
tel. 81 532 98 40, office@gardzienice.org

Gardzienicki teatr do życia powołał Włodzimierz Staniewski, który do dziś pozostaje jego dyrektorem. Po odejściu od Jerzego Grotowskiego swoje idee zawarł w manifeście Po nowe naturalne środowisko teatru. W zniszczonym kompleksie pałacowo-parkowym na podlubelskiej wsi rozpoczął działalność teatralną. Na przestrzeni lat „Gardzienice” wypracowały światową markę i własny unikalny język teatralny. Są zaliczane do najważniejszych grup teatru alternatywnego ubiegłego stulecia. W 2013 roku miało miejsce otwarcie wyremontowanej siedziby, która obecnie służy nie tylko jako przestrzeń do produkcji i wystawiania przedstawień, ale także jako infrastruktura dydaktyczna. W ramach Ośrodka Praktyk Teatralnych od 1997 roku działa Akademia Praktyk Teatralnych oferująca dwuletni program studiów; wcześniej organizowano sesje warsztatowe. Artyści prowadzą także letnie sesje warsztatowe (pod nazwą Summer Intensive) przeznaczone dla zagranicznych uczestników, a także organizują szereg konferencji naukowo-artystycznych. Poza Staniewskim znaczny wkład w historię teatru mieli między innymi Tomasz Rodowicz i Mariusz Gołaj. Wielu artystów związanych z „Gardzienicami” założyło własne teatry. Do najsłynniejszych należą: Teatr Wiejski „Węgajty”, Teatr Chorea i Teatr Pieśń Kozła. Repertuar „Gardzienic” zawiera ledwie dziesięć przedstawień, m.in. Spektakl wieczorny, Gusła, Żywot protopopa Awwakuma, Carmina Burana, Metamorfozy, Elektra, Oratorium Pytyjskie, Szkice sceniczne. Niewielka liczba wynika ze specyficznej metody pracy zakładającej nieustanną pracę nad gotowymi już dziełami. Jest to także wynik zmian personalnych i następowania kolejnych – w języku „Gardzienic” – konstelacji artystycznych, których kadrowa specyfika miała wpływ na efekt artystyczny.
„Gardzienice” w początkowej fazie twórczości koncentrowały się na antropologicznym ujęciu materii teatru: organizowały Wyprawy początkowo do wsi wschodniej i południowej Polski, później zaś także do innych krajów (m.in. Włochy, Ukraina, Islandia). Podczas podróży artyści grali swoje przedstawienia, później zaś organizowali Zgromadzenia, podczas których wymieniano się pieśniami, dążąc do powołania pewnego rodzaju wspólnoty i zbierając materiały do kolejnych spektakli. Jednym z głównych wyróżników gardzienickiej stylistyki jest muzyczność. Od czasu spektaklu Metamorfozy Staniewski eksploruje wątki antyczne, ze szczególnym wykorzystaniem cheironomii. W ramach OPT funkcjonuje także Galeria Gardzienice w Lublinie. Teatr ten jest instytucją współfinansowaną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwo Lubelskie.
Żywot Protopa Awwakuma, OPT Gardzienice, fot. z arch. teatru Wesele, OPT Gardzienice, fot. z arch. teatru Gusła, OPT Gardzienice, fot. z arch. teatru Elektra, OPT Gardzienice, fot. z arch. teatru Żywot Protopa Awwakuma, OPT Gardzienice, fot. z arch. teatru